Autyzm i Zespół Aspergera to zaburzenia należące do grupy zaburzeń całościowych, które zwykle diagnozowane są we wczesnym etapie życia dziecka. Ich głównymi objawami są nieprawidłowości w zakresie interakcji społecznych i wzorców komunikacji oraz ograniczenie repertuaru zachowań i zainteresowań.
Autyzm dziecięcy jest zaburzeniem neurorozwojowym o wieloczynnikowej etiologii. Przejawia się nieprawidłowościami w rozwoju społecznym, w komunikacji (zarówno za pomocą mowy, jak i niewerbalnie, mimiką i gestem) oraz sztywnością w zachowaniu. Z reguły towarzyszą mu również zaburzenia w odbiorze i przetwarzaniu bodźców z zakresu różnych zmysłów, zwłaszcza dotyku, słuchu, wzroku, a także często równowagi, węchu i smaku oraz zaburzenia w zakresie możliwości wykonawczych: motoryki, zwłaszcza manipulacyjnej (rąk) i tzw. praksji, czyli zdolności do zaplanowania i zrealizowania złożonych czynności ruchowych. Zakłócony odbiór rzeczywistości osób z autyzmem, spowodowany jest dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego. Zmysły nie odbierają prawidłowo bodźców napływających z zewnątrz co prowadzi do zupełnego chaosu, błędów w przetwarzaniu informacji, a także nadwrażliwości na pewne bodźce i zbyt małej wrażliwości na inne. Autyzm to nie choroba, którą można wyleczyć (przynajmniej w świetle aktualnej wiedzy naukowej) lecz zaburzenie, którego natężenie można zmniejszać z pomocą metod terapeutycznych. Nie kończy się wraz z wejściem w okres adolescencji – trwa przez całe życie i jest częścią tego, kim są osoby rozwijające się w ten szczególny sposób.
Osoby z zespołem Aspergera (ZA) przejawiają trudności z zakresu komunikacji społecznej, wzorców zachowań, a także nadmierne przywiązanie do stałości, sztywność oraz schematyczność w działaniu. Osoby te uczą się o świecie, ale nie tego, jak w nim funkcjonować. Mają duże trudności z wykorzystaniem posiadanej wiedzy i umiejętności w zmieniających się warunkach, szczególnie jeśli dotyczą one sytuacji społecznych. Zainteresowania dziecka z zespołem Aspergera są z reguły specyficzne i sztywne. Takie dziecko pasjonuje się głównie wybranymi dziedzinami wiedzy i skrupulatnie zbiera informacje na dany temat, swoją pasję kieruje również w stronę układów i wzorów np. matematycznych lub scalonych. Obsesyjne zainteresowania mogą dotyczyć też rozkładów jazdy pociągów, astronomii, rożnego rodzaju elementów plastikowych, części statków czy samochodów. Zespół Aspergera różni się od autyzmu dobrym opanowaniem funkcji języka, ale oczywiście stopień tego opanowania jest inny u poszczególnych dzieci. Zdolność zapamiętywania jest na ogół bardzo dobrze rozwinięta, natomiast takie aspekty języka mówionego jak natężenie głosu, jego intonacja, modulacja i tempo często odbiegają od normy. Czasami język wydaje się zbyt pedantyczny, pozbawiony idiomów i wyrażeń potocznych, a wypowiedzi interpretowane są zbyt dosłownie. Większość dzieci z ZA ma kłopoty z rozumieniem żartów i często się śmieje w nie odpowiednich momentach.
W trakcie terapii pracujemy nad rozwijaniem zachowań deficytowych i redukowaniem zachowań niepożądanych oraz generalizowaniem i utrzymaniem efektów terapii.
